Εμπειρίκος,Εγγονόπουλος,Καρυωτάκης συναντιούνται κάτω απ’τον καυτό ήλιο για να μας μιλήσουν για τον έρωτα μέσα απ’τα σώματα και τα στόματα νέων ανθρώπων. Συνάντησα την Ηλιάνα,την Θάλεια και την Αρετή και μιλήσαμε για τον έρωτα στις μέρες,την αναγκαιότητα του,αλλά και την κινητήρια δύναμη που προσφέρει ώστε να μπορέσουμε να αποδεχθούμε τον συνάνθρωπο μας.
Πώς ξεκίνησε η διαδικασία ώστε ν’ανέβει η παράσταση;
Η.Μ)-Η ιστορία της παράστασης ξεκίνησε ως μία επιθυμία του Δημήτρη Ταρλοου να ασχοληθεί με την ποίηση και με τον ποιητικό λόγο.Είχε άλλωστε μία προσωπική σχέση με τον Εμπειρίκο.Το αντιμετώπισε σαν μία άσκηση, ένα πείραμα, με την καλώς εννοούμενη έννοια του όρου, πάνω στο πως μπορεί σήμερα να επικοινωνήσει μέσα από την πύκνωση του ποιητικού λόγου με τον σύγχρονο θεατή και ειδικότερα μέσα από τα σώματα και τον λόγο νέων ανθρώπων. Ο Εμπειρίκος στον πυρήνα της ποίησής του, ασχολείται πολύ έντονα με το ερωτικό ζήτημα,τη λίμπιντο, ως επαναστατικό ζήτημα, μία ζωτική ενέργεια που εκτός των άλλων, μπορεί να παρασύρει μία ολόκληρη κοινωνία στο ν’αλλάξει. Ο Δημήτρης κράτησε αυτόν το πυρήνα και
άρχισε να συνομιλεί, σε συνεργασία με τον Στρατή Πασχάλη που έκανε την σύνθεση του κειμένου, με τους μείζονες Έλληνες ποιητές, πάντα με επίκεντρο τον Έρωτα. Στα μάτια μου αυτό φάνηκε πολύ πρωτοποριακό και τολμηρό συγχρόνως όμως ήταν και από τις πιο ωραίες εμπειρίες που είχα στο θέατρο.
Θ.Σ)-Η σύνθεση του κειμένου έγινε από τον Στρατή Πασχάλη. Δουλέψαμε με αυτοσχεδιασμούς τους οποίους καθοδηγούσε ο σκηνοθέτης Δημήτρης Τάρλοου και στην πορεία, με την καθοριστική συμβολή της κινησιολόγου Κορίνας Κόκκαλη και της Λήδας Μανιατάκου που έγραψε τη μουσική δημιουργήθηκε αυτή η σκηνική σύνθεση που είναι η παράσταση.
Α.Τ)- -Από τις πρώτες πρόβες που κάναμε η ιδέα ήταν να γίνει κάτι ομαδικό και να μην χωριστούμε. Δουλέψαμε πάρα πολύ σε αυτοσχεδιασμούς,δουλέψαμε στα κείμενα όλοι ασχέτως για το ποιος θα έπαιρνε το κάθε κείμενο. Επίσης υπήρξαν πολλές δικές μας ιδέες που προέκυπταν εκείνη την στιγμή. Έτσι ο Δημήτρης καταπιάστηκε απ’ αυτά τα πράγματα τα ανέπτυξε και έτσι υλοποιήθηκε το πλάνο.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν ν’αποτυπωθούν οι στίχοι και να λειτουργήσει ομαλά όλο αυτό το εγχείρημα;
Η.Μ)-Δεν το βίωσα ως κάτι δύσκολο αλλά ως κάτι πολύ δημιουργικό. Ήταν τόσο ανοιχτή η συνθήκη στην οποία βρεθήκαμε, στον αυτοσχεδιασμό και την έρευνα, που επί της ουσίας έμοιαζε σαν ένα μεγάλο “λούνα-παρκ” λέξεων,εννοιών και συναισθημάτων στο οποίο όλοι βουτήξαμε και συνθέσαμε κάτι που ακουμπάει τόσο σε όλους μαζί αλλά και στον καθένα ξεχωριστά. Έχουν υπάρξει βαθιές προσωπικές καταθέσεις στο έργο από όλους μας.
Θ.Σ)-Δεν ήταν πάντα εύκολο. Υπήρξαν σημεία στα οποία σταθήκαμε πολύ και δοκιμάσαμε αρκετές εκδοχές. Με το πέρασμα του καιρού όμως επήλθε μια μεταξύ μας άτυπη «συνεννόηση», χτίστηκε ένας τρόπος επικοινωνίας που κατέστησε τη δημιουργική διαδικασία δεν θα πω πιο εύκολη, αλλά σίγουρα πιο αβίαστη και ενδιαφέρουσα.
Α.Τ)-Προσπαθήσαμε πάρα πολύ και με πολλούς τρόπους κατά την διάρκεια των προβών να αποδομήσουμε τον ποιητικό λόγο ξαναφέρνοντας τον στο τώρα. Αυτό ήταν ουσιαστικά που επιζητούσε και ο Δημήτρης από εμάς. Θέλαμε να κάνουμε μία ιδιόλεκτο στον τρόπο επικοινωνίας μας οπότε αποκτήσαμε μία κοινή γραμμή με καλλιτεχνική ουσία που πολλές φορές προερχόταν και από εμάς τους ίδιους.
Τί κοινό έχουν μεταξύ τους οι Εμπειρίκος,Καββαδίας,Εγγονόπουλος που ακούμε στη σκηνή;
Η.Μ)-Η αίσθηση μου είναι όντας ο έρωτας και το ερωτικό στοιχείο της παράστασης είναι διαφορετικές εκδοχές της ερωτικής επιθυμίας, του τρόπου έκφρασης ή της κατάληξή της, που πάντα είναι η προσπάθεια γεφύρωσης με τον άλλον. Είναι αρκετά διαφορετικοί μεταξύ τους σε επίπεδο τεχνικής, φέρνουν άλλους κόσμους αλλά αυτό που τους ενώνει σ’έναν κοινό παρανομαστή είναι ο τρόπος έκφρασης του Έρωτα και τί σημαίνει αυτό για την ίδια μας την ύπαρξη. Αυτό ο Εμπειρίκος το φωτίζει ιδιαίτερα.
Θ.Σ)-Υπάρχει κάτι το απροσδιόριστα κοινό μεταξύ πολλών ποιημάτων. Σίγουρα έχει να κάνει με τη γλώσσα, με τη θεματολογία του έρωτα και με τον τόπο μας. Δεν μπορώ όμως ακριβώς να ονομάσω τι είναι αυτό που κάνει τους στίχους τόσο διαφορετικών ποιητών να συνομιλούν.
Α.Τ)– Είναι διαφορετικές οπτικές και εκδοχές του ίδιου θέματός. Στη συγκεκριμένη στιγμή του έρωτα και πως ο καθένας τον αντιλαμβάνεται.
Είναι η παράσταση μία μυστική τελετή μύησης στην οποιαδήποτε μορφή του έρωτα;
Η.Μ)– Το ζήτημα της τελετής και της μύησης μας απασχόλησε στην διάρκεια των προβων, με την έννοια ότι θέλαμε να δημιουργήσουμε έναν καλλιτεχνικό πυρήνα μεταξύ μας, που να δίνει όντως την αίσθηση στο θεατή ότι εδώ υπάρχει ένας κοινός κώδικας ο οποίος, ναι μεν είναι εσωτερικός, αλλά συγχρόνως παρασύρει και το θεατή. Προσπαθήσαμε ακόμα να δημιουργήσουμε μία προσωπική ιδιόλεκτο, όπως ήταν αυτή που χρησιμοποιούσε ο Εμπειρίκος με την οικογένεια και τα κοντινά του πρόσωπα.
Θ.Σ)-Μυστική τελετή δεν είναι, όποιος θέλει έρχεται! Πράγματι όμως έχει έναν τελετουργικό χαρακτήρα κυρίως λόγω ατμόσφαιρας και διάθεσης. Για όποιον αποφασίσει να αφεθεί νομίζω είναι ένα ευχάριστο ταξίδι των αισθήσεων και του μυαλού. Επίσης δεν θα τη χαρακτήριζα μύηση στον έρωτα, αυτό είναι κάτι πολύ προσωπικό για κάθε άνθρωπο. Πιο πολύ είναι νομίζω μια κατάθεση από μεριάς μας, όσο πιο άμεση και απλή μπορούμε, πάνω στον έρωτα με αφορμή τους στίχους των σπουδαίων αυτών ποιητών.
Α.Τ)-Και μυστική και φανερή και ότι θέλεις! Ύμνος στον έρωτα είναι αυτή η παράσταση!
Τί ρόλο παίζει τελικά ο έρωτας στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου;
Η.Μ)– Δυστυχώς ζούμε σε μία αρκετά συντηρητική κοινωνία σε όλα τα επίπεδα. Η μάστιγα της εποχής μας είναι ο αποκλεισμός του άλλου, ο ναρκισσισμός. Γίνεται ο εαυτός μας επίκεντρο ως η απόλυτη αξία. Έτσι ο έρωτας έχει καταπιεστεί. Για εμένα έρωτας σημαίνει ακριβώς το αντίθετο.Το πόσο ανοιχτός είναι ο καθένας στην απόλαυση της ζωής, πόσο γενναιόδωρος είναι απέναντι στους ανθρώπους, πόσο αφήνεται στην εμπειρία του πόνου.Τελικά όλο αυτό καταλήγει να είναι και πολιτικό ζήτημα.Είναι θέση απέναντι στη ζωή και τον κόσμο.
Θ.Σ)-Δεν μπορώ να πιστέψω πως έχει υπάρξει ή θα υπάρξει εποχή στην οποία ο έρωτας δεν θα παίζει καταλυτικό ρόλο στις ζωές των ανθρώπων. Πιστεύω πάντα έτσι ήταν και θα συνεχίσει να είναι. Αλλά όταν λέω έρωτας δεν εννοώ απαραίτητα μια μορφή του, την κλασική από τις ρομαντικές ταινίες. Εννοώ αυτό το γνωστό σε όλους αίσθημα που μας καθιστά δημιουργικούς και μας ωθεί να ξεπερνάμε τον εαυτό μας. Και αυτό μπορεί να πηγάζει από τα πιο απίθανα ερωτικά αντικείμενα, στιγμιαία ή παντοτινά, εκπληρωμένο ή ανεκπλήρωτο, με ανταπόκριση ή χωρίς.
Α.Τ)-Καθοριστικό σε όλα. Νομίζω ότι όλα ξεκινούν απ’τον έρωτα,είναι κινητήριος δύναμη για τα περισσότερα πράγματα στη ζωή μας.
Λείπει στις μέρες μας υπό τις συνθήκες που ζούμε ο έρωτας και γενικά η αγάπη;
Η.Μ)-Ζούμε σε δύσκολη εποχή,οι άνθρωποι είναι κλειστοί, φοβισμένοι και πολλές φορές αμυντικοεπιθετικοί. Έτσι ο έρωτας δεν μπορεί να ευδοκιμήσει γιατί αυτός απαιτεί την παράδοση,την ευθραυστότητα,την εμπιστοσύνη.
Θ.Σ)-Ο έρωτας δεν μπορεί να λείψει πιστεύω. Εδώ δεν έλειψε σε εποχές τρομερού συντηρητισμού και ιδεοληψιών περί απόλαυσης και ηδονής. Ίσως να υπάρχει ένα «κλείδωμα» στους σύγχρονους ανθρώπους όσον αφορά την δια ζώσης επικοινωνία και το φλερτ λόγω διαδικτύου αλλά είναι πολύ ισχυρό αίσθημα για να εξαλειφθεί από κλειδώματα και κομπλαρίσματα. Τώρα η αγάπη προς τον συνάνθρωπο… Τι είναι η αγάπη προς τον συνάνθρωπο; Έστω ότι εννοούμε το σεβασμό, την αλληλεγγύη, την ευγένεια. Αυτά, στην Ελλάδα τουλάχιστον, παρότι θεωρούμαστε έξω καρδιά και δεν ξέρω και ‘γώ τι άλλο, απουσιάζουν επί της ουσίας. Στην Ελλάδα έχουμε την αγία ελληνική οικογένεια που αξίζει όλες τις θυσίες του κόσμου και έξω από αυτήν το χάος. Όλες οι άλλες ευαισθησίες για τον συνάνθρωπο, για τα κοινά κλπ υπάρχουν δευτερευόντως ή καθόλου. Με εξαιρέσεις φυσικά.
Α.Τ) -Νομίζω ότι πάντα έλειπε. Περισσότερο στις μέρες μας υπάρχει αυτή η δυσκολία να εκφράσουμε τα συναισθήματα μας,να ερωτευθούμε και πολλές φορές είναι δύσκολο να αποδεχτούμε τον έρωτα. Υπάρχουν πολλές άμυνες προς τον συνάνθρωπό μας.
Μοιάζει η παράσταση συγχρόνως να είναι και ένα ταξίδι στον πολιτισμό μας;
Η.Μ)-Νομίζω ότι η ποίηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας. Η παράσταση είναι ένα ταξίδι στην ιστορία της Ελληνικότητας μέσα από την ποίηση. Έχω την αίσθηση πως πάντα, σε σχέση με τους Ευρωπαίους ποιητές, οι Έλληνες ήταν πρωτοποριακοί στην ποίηση τους.
Θ.Σ)-Αν αναλογιστεί κάνεις ότι οι στίχοι που ακούγονται προέρχονται από ποιητές που έζησαν σε αυτό τον τόπο από τα αρχαία χρόνια μέχρι τώρα, ναι είναι ένα τέτοιο ταξίδι.
Α.Τ)– Είναι μία παράσταση για τον πολιτισμό μας,όχι μ’έναν εθνικό φυσικά τόνο αλλά με μία επιθυμία να τον προβάλλουμε προς τα έξω. Γιατί πολλές φορές μπορεί να τον αναθεματίζουμε αλλά τελικά κάτι έδωσε αυτός ο πολιτισμός.
Αγαπημένη ερωτική ταινία;
Η.Μ)-Το ημερολόγιο
Θ.Σ)-Το Senso του Βισκόντι.
Α.Τ)-Μαθήματα πιάνου με Χάρβεϊ Καιτέλ και Χολυ Χάντερ.
Αγαπημένος στίχος από την παράσταση;
Η.Μ)-..καλύτερα να ήμουνα νεκρή πραγματικά γιατί το έχω καταλάβει και το έχω μάθει πιο καλά δεν γίνεται να τα έχεις όλα και να είσαι ευτυχισμένος ένα και μόνο ένα σου πέφτει τυχερό και πάντα έρχεται από εκεί που δεν το περιμένεις,καλύτερα να ήμουνα νεκρή.
Θ.Σ)-«Είναι το πέρασμα του χρόνου σιγαλό κι απόκοσμο»
Α.Τ) – Θεέ!!Ο καύσων αυτός χρειάζεται για να ύπαρξη τέτοιο φως..
Του Γιάννη Βανταράκη