Οι Αιρετοί που εκπροσώπησαν την Κεντρ. Μακεδονία και την Ημαθία στην Ένωση, από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα

Με αφορμή την μετάβαση του θεσμού της ΚΕΔΚΕ, όπως ονομαζόταν μέχρι πρότινος το Ανώτατο συνδικαλιστικό όργανο των ΟΤΑ, στη νέα της μορφή ως ΚΕΔΕ, η εφημερίδα “Λαός” ζήτησε από τον επιστημονικό συνεργάτη της πρώην ΤΕΔΚ και νυν ΠΕΔ Κεντρ. Μακεδονίας κ. Απόστολο Ιωσηφίδη, ένα ιστορικό του θεσμού αλλά και της εκπροσώπησης της Κεντρ. Μακεδονίας και της Ημαθίας στην πολύχρονη λειτουργία της ΚΕΔΚΕ.  

Το Ψήφισμα της 3η Νοεμβρίου 1927, του Α΄ Συνεδρίου των Δημάρχων της Ελλάδος, αποτελεί την «ληξιαρχική πράξη γέννησης» της «Ενώσεως Δήμων της Ελλάδος».  42 Δήμαρχοι και 17 Εκπρόσωποι Δημάρχων (Πρόεδροι ή Μέλη Δημοτικών Συμβουλίων) συμμετείχαν στο ιδρυτικό αυτό Συνέδριο, που συγκλήθηκε στην Αθήνα, από τις 30 Οκτωβρίου έως τις 5 Νοεμβρίου 1927, υπό την προεδρία του τότε Δημάρχου Αθηναίων Σπύρου Πάτση.

Το Διάταγμα της 12ης Απριλίου 1929, και ο Νόμος 4108/1929 (άρθρο 52), προσέδωσαν στην «Ένωση» αυτοτελή νομική προσωπικότητα (ως ΝΠΙΔ), και το νέο Καταστατικό της, που ψηφίστηκε στο Β΄ Συνέδριο των Δημάρχων της Ελλάδος (10-16 Μαΐου 1931), συμπλήρωσε τον τίτλο της:  «Ένωσις Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος».

Τροποποιήσεις και συμπληρώσεις του νομοθετικού πλαισίου, κατά την πρώτη δεκαετία λειτουργίας της «Ένωσης», κυμάνθηκαν από την τακτοποίηση υπηρεσιακών λεπτομερειών και την κατοχύρωση των εσόδων της (υποχρεωτικές εισφορές των Μελών της, Δήμων και Κοινοτήτων της Χώρας), μέχρι τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του μεταξικού Κράτους (με τον Αναγκαστικό Νόμο 1893/1939, που έθεσε την «Ένωση» υπό την άμεση εποπτεία του Υπουργείου Εσωτερικών, και τοποθέτησε σ’ αυτήν Κυβερνητικό Επίτροπο).

Αμέσως μετά, η θύελλα του πολέμου και της Κατοχής σάρωσε και την «Ένωση των Δήμων και Κοινοτήτων», που καταργήθηκε με το Ν.Δ. 71/1941.

Έπρεπε να περάσουν 10 χρόνια, για να συζητηθεί στο Δ΄ Συνέδριο των Πόλεων της Ελλάδος (1951) η επανασύσταση της «Ένωσης»:  έτσι προέκυψε το Νομοθετικό Διάταγμα 2189/1952 «Περί τοπικών ενώσεων και κεντρικής ενώσεως δήμων και κοινοτήτων Ελλάδος», με το οποίο, «διά την μονιμωτέραν και ωργανωμένην συνεργασίαν των δήμων και κοινοτήτων προς πραγματοποίησιν  των κοινών αυτών σκοπών», ιδρύθηκαν:  (α) Τοπικές Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων (ΤΕΔΚ), μια σε κάθε Νομό της Χώρας, με (υποχρεωτικά) Μέλη τους Δήμους, τις Κοινότητες και τους Συνδέσμους ΟΤΑ του οικείου Νομού,  & (β) Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος (ΚΕΔΚΕ), με (υποχρεωτικά) Μέλη όλες τις ΤΕΔΚ της Χώρας.

Το σχήμα αυτό λειτούργησε για μια 15ετία, μέχρι τον Αναγκαστικό Νόμο 477/1968, με τον οποίο ένα δικτατορικό (και πάλι) καθεστώς καταργούσε τις κατά Νομούς ΤΕΔΚ και στην θέση της ΚΕΔΚΕ τοποθετούσε την «ΕΔΚΕ» (= Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος), με διορισμένη διοίκηση.

Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ο Νόμος 215/1975 επαναφέρει σε ισχύ το Νομοθετικό Διάταγμα 2189/1952, και επανιδρύει τις 51 ΤΕΔΚ της Χώρας (στους Νομούς) και την ΚΕΔΚΕ, που αρχίζουν την λειτουργία τους από το 1976, και την συνεχίζουν, έκτοτε, ανελλιπώς μέχρι την καλλικρατική «επαναθεμελίωσή» τους.

Το Προεδρικό Διάταγμα 197/1978 κωδικοποίησε σε ενιαίο κείμενο τις διατάξεις περί ΤΕΔΚ και ΚΕΔΚΕ, οι οποίες, μετά από σποραδικές συμπληρώσεις (κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990), έδωσαν την θέση τους στα νεότερα Διατάγματα (της καποδιστριακής εποχής) 48/1999 και 12/2007, με αποκλειστικό, ή σχεδόν αποκλειστικό προσανατολισμό το «εκλογικό σύστημα» ανάδειξης των διοικήσεων των «Ενώσεων».

Όλ’ αυτά κατέληξαν σε τρεις παραγράφους του άρθρου 282 του Νόμου 3852/2010 (Πρόγραμμα «Καλλικράτης»), με τις οποίες προβλέφθηκε η σύσταση 13 Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων – ΠΕΔ (στις οποίες εντάσσονται – απορροφώνται οι ΤΕΔΚ της οικείας Περιφέρειας), και της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας – ΚΕΔΕ (που αποτελεί την καλλικρατική εκδοχή της ΚΕΔΚΕ).  Με το Προεδρικό Διάταγμα 75/2011 ρυθμίζονται τα ζητήματα λειτουργίας των νέων Φορέων (ΠΕΔ – ΚΕΔΕ) και κυρίως ο τρόπος εκλογής των διοικήσεών τους.

Μέχρι και την Δημοτική Περίοδο 1995-1998 κάθε Δήμος, Κοινότητα και Σύνδεσμος ΟΤΑ συμμετείχε με (κατά κανόνα) έναν Εκπρόσωπό του (Δήμαρχο, Κοινοτάρχη, Δημοτικό ή Κοινοτικό Σύμβουλο) στην Γενική Συνέλευση της ΤΕΔΚ του Νομού του, από την οποία (Γενική Συνέλευση) εκλέγονταν η διοίκηση (Διοικούσα Επιτροπή) της ΤΕΔΚ.

Η Διοικούσα Επιτροπή εξέλεγε, μεταξύ των Μελών της, ένα προερχόμενο από τους Δήμους, και ένα προερχόμενο από τις Κοινότητες και τους Συνδέσμους, οι οποίοι αποτελούσαν τους 2 Εκπροσώπους της οικείας ΤΕΔΚ στην Γενική Συνέλευση της ΚΕΔΚΕ.

Η Γενική Συνέλευση της ΚΕΔΚΕ, συγκροτούμενη από 105 Μέλη (50 ΤΕΔΚ από 2 Εκπροσώπους η κάθε μια, + 4 Εκπρόσωποι της ΤΕΔΚ Αττικής, + ο Δήμαρχος Αθηναίων), εξέλεγε το Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΕΔΚΕ, στο οποίο υποχρεωτικά συμμετείχαν 2 Εκπρόσωποι (ένας των Δήμων, και ένας των Κοινοτήτων και των Συνδέσμων) από κάθε Γεωγραφικό Διαμέρισμα της Χώρας (τα «Διαμερίσματα» δεν συμπίπτουν με τις σημερινές Περιφέρειες.

Έτσι, η Μακεδονία, ως Γεωγραφικό Διαμέρισμα, εκτείνονταν από τις Πρέσπες μέχρι τον Νέστο, αποτελούνταν από 13 Νομούς, και συμμετείχε στο Δ.Σ. της ΚΕΔΚΕ με 2 Εκπροσώπους, όσους είχε και το Γεωγραφικό Διαμέρισμα των Δωδεκανήσων, το οποίο αποτελούνταν μόνον από τον ομώνυμο Νομό).

Από το 1999 και για τις τρεις καποδιστριακές θητείες, την Γενική Συνέλευση των ΤΕΔΚ την συγκροτούσαν Εκπρόσωποι των Δήμων (και των τυχόν εναπομεινασών Κοινοτήτων), προερχόμενοι από τα οικεία Συμβούλια «ανάλογα» με τον αριθμό των Μελών του κάθε Συμβουλίου, ενώ την Γενική Συνέλευση της ΚΕΔΚΕ συγκροτούσαν 500 Μέλη, προερχόμενα από τις 51 ΤΕΔΚ της Χώρας «ανάλογα» με τον πληθυσμό του κάθε Νομού.  Η εκλογή του Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΕΔΚΕ καθιερώθηκε (ή μάλλον επιβλήθηκε) να γίνεται με παραταξιακά ψηφοδέλτια, και με ένα σχετικά πολύπλοκο σύστημα, οι βασικές αρχές του οποίου επιβίωσαν και στην τρέχουσα καλλικρατική περίοδο.

Την εκπροσώπηση, ειδικότερα, του Διαμερίσματος της Μακεδονίας (των 13 Νομών), αρχικά, και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (των 7 Νομών), από το 1999 και εξής (τόσο με την καποδιστριακή, όσο και με την τωρινή καλλικρατική σύνθεσή του), στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΕΔΚΕ, επωμίσθηκαν οι:
[σε επίπεδο διαμερίσματος Μακεδονίας]
(α) στην Δημοτική Περίοδο από της ισχύος του Ν.Δ. 2189
μέχρι το 1954: 
(1) Παντελής Πετρακάκης, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,    &
(2) Κ. Λαζαρίδης, Κοινοτικός Σύμβουλος Κεχροκάμπου Καβάλας – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων. 
Επίσης, σε έδρα Εκπροσώπου των Συνδέσμων στο Δ.Σ. της ΚΕΔΚΕ είχε εκλεγεί (πανελλαδικά) ο Θ. Καρατόλιος, Πρόεδρος του Συνδέσμου Κοινοτήτων Πιερίας.
(β) στην Δημοτική Περίοδο 1955-1959: 
(1) Αστέριος Παπαγεωργίου, Δήμαρχος Λαγκαδά – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,   &
(2) Δ. Κασιμίδης, Πρόεδρος Κοινότητας Ωραιοκάστρου – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων. 
Σε έδρα Εκπροσώπου των Συνδέσμων επανεξελέγη (πανελλαδικά) ο Θ. Καρατόλιος, Πρόεδρος του Συνδέσμου Κοινοτήτων Πιερίας.
(γ) στην Δημοτική Περίοδο 1960-1964: 
(1) Μ. Παπαμάντζαρης, Δήμαρχος Καστοριάς – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,   &
(2) Στυλιανός Καβάζης, Αντιπρόεδρος Κοινότητας Αγίας Μαρίνας Ημαθίας – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων.
(δ) στην Δημοτική Περίοδο 1965-1968: 
(1) Κωνσταντίνος Τσίρος, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,   &
(2) Αθ. Ράπτης, Αντιπρόεδρος Κοινότητας Αλιστράτης Σερρών – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων.
(ε) στην «δοτή» Δημοτική Περίοδο 1968 κ.ε.:
(1) Αλέξανδρος Κωνσταντινίδης, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης,   &
(2) Ευάγγελος Ευαγγελίου, Δήμαρχος Καβάλας.
(ς) στην μεταβατική – υπηρεσιακή Περίοδο του 1974: 
Στέργιος Βάλλας, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης.
(ζ) στην Δημοτική Περίοδο 1975-1978:
(ζ-α) 1976-1977: 
(1) Μιχαήλ Παπαδόπουλος, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,   &
(2) Νικόλαος Τζημάκος, Πρόεδρος Κοινότητας Βογατσικού Καστοριάς – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων.
(ζ-β) Μάρ. 1977-1978: 
(1) Μιχαήλ Παπαδόπουλος, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,   &
(2) Νικόλαος Κολιός, Πρόεδρος Κοινότητας Τρικάλων Ημαθίας – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων.
(η) στην Δημοτική Περίοδο 1979-1982: 
(1) Ανδρέας Ανδρέου, Δήμαρχος Σερρών – ως Εκπρόσωπος των Δήμων, & 
(2) Σοφοκλής Μουλάς, Πρόεδρος Κοινότητας Κρηστώνης Κιλκίς – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων.
(θ) στην Δημοτική Περίοδο 1983-1986: 
(1) Θεοχάρης Μαναβής, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,   &
(2) Ιωάννης Τουκματσής, Πρόεδρος Κοινότητας Πετρούσας Δράμας – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων.

(ι) στην Δημοτική Περίοδο 1987-1990: 
(1) Θρασύβουλος Λαζαρίδης, Δήμαρχος Καλαμαριάς – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,   &
(2) Ιωάννης Τουκματσής, Πρόεδρος Κοινότητας Πετρούσας Δράμας – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων.
(ια) στην Δημοτική Περίοδο 1991-1994: 
(1) Κωνσταντίνος Κοσμόπουλος, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,   & 
(2) Μόσχος Γκάλιος, Πρόεδρος Κοινότητας Νέων Κερδυλλίων Σερρών – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων.
(ιβ) στην Δημοτική Περίοδο 1995-1998: 
(1) Θρασύβουλος Λαζαρίδης, Δήμαρχος Καλαμαριάς – ως Εκπρόσωπος των Δήμων,   & 
(2) Σωκράτης Στάμος, Πρόεδρος Κοινότητας Μαυραναίων Γρεβενών – ως Εκπρόσωπος των Κοινοτήτων.

[σε επίπεδο Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με την καποδιστριακή δομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (οι Εκπρόσωποι αναγράφονται κατά την αλφαβητική σειρά του επωνύμου τους, πρώτα οι Δήμαρχοι και μετά οι Δημοτικοί Σύμβουλοι)]
(ιγ) στην Δημοτική Περίοδο 1999-2002: 
(1) Παναγιώτης Αλεξανδρίδης, Δήμαρχος Ευόσμου, 
(2) Ιωάννης Αμοιρίδης, Δήμαρχος Κατερίνης, 
(3) Συμεών Δανιηλίδης, Δήμαρχος Συκεών, 
(4) Βασίλειος Παπαγεωργόπουλος, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, 
(5) Αναστάσιος Αμανατίδης, Δημοτικός Σύμβουλος Κιλκίς, 
(6) Θρασύβουλος Λαζαρίδης, Δημοτικός Σύμβουλος Θεσσαλονίκης.
(ιδ) στην Δημοτική Περίοδο 2003-2006: 
(1) Παναγιώτης Αλεξανδρίδης, Δήμαρχος Ευόσμου, 
(2) Ιωάννης Αμοιρίδης, Δήμαρχος Κατερίνης, 
(3) Συμεών Δανιηλίδης, Δήμαρχος Συκεών, 
(4) Βασίλειος Παπαγεωργόπουλος, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, 
(5) Σταύρος Τουφεγγόπουλος, Δήμαρχος Εξαπλατάνου Πέλλας, 
(6) Ιωάννης Μουράτογλου, Δημοτικός Σύμβουλος Έδεσσας.
(ιε) στην Δημοτική Περίοδο 2007-2010: 
(1) Συμεών Δανιηλίδης, Δήμαρχος Συκεών, 
(2) Ιωάννης Καραγιάννης, Δήμαρχος Λαγκαδά, 
(3) Λάζαρος Κυρίζογλου, Δήμαρχος Αμπελοκήπων, 
(4) Βασίλειος Παπαγεωργόπουλος, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, 
(5) Σταύρος Τουφεγγόπουλος, Δήμαρχος Εξαπλατάνου Πέλλας, 
(6) Ιωάννης Αμοιρίδης, Δημοτικός Σύμβουλος Κατερίνης, 
(7) Ιωάννης Μουράτογλου, Δημοτικός Σύμβουλος Έδεσσας.

[σε επίπεδο Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας,
με την καλλικρατική δομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης]
(ις) στην Δημοτική Περίοδο 2011-2014: 
(1) Συμεών Δανιηλίδης, Δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών, 
(2) Απόστολος Καρύδας, Δήμαρχος Σιντικής, 
(3) Λάζαρος Κυρίζογλου, Δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης, 
(4) Ιωάννης Μπουτάρης, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, 
(5) Χαρίκλεια Ουσουλτζόγλου-Γεωργιάδη, Δήμαρχος Βέροιας, 
(6) Ιωάννης Καραγιάννης, Δημοτικός Σύμβουλος Λαγκαδά, 
(7) Ιωάννης Μουράτογλου, Δημοτικός Σύμβουλος Έδεσσας.

Στις 16 διαφορετικές συνθέσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΕΔΚΕ (ήδη ΚΕΔΕ) των τελευταίων 60 ετών, μόνον 3 (τρεις) Εκπρόσωποι της Ημαθίας κατόρθωσαν να περάσουν τις συμπληγάδες των αλλεπάλληλων εκλογικών φίλτρων και των γεωγραφικών περιορισμών και να καταλάβουν έδρα στο κορυφαίο αυτοδιοικητικό όργανο:

(1) ο Στυλιανός Καβάζης (Αγία Μαρίνα, 1925 – 1997), που, με την ιδιότητα του Αντιπροέδρου της Κοινότητας Αγίας Μαρίνας, εξελέγη στο Δ.Σ. της ΚΕΔΚΕ την Περίοδο 1960 (από Οκτ. 1959) – 1964.
(2) ο Νικόλαος Κολιός (Βρυσοχώρι Ιωαννίνων, 1924 – Τρίκαλα Ημαθίας, 2003), που, με την ιδιότητα του Προέδρου της Κοινότητας Τρικάλων {διετέλεσε Πρόεδρος επί 4 τετραετίες:  1964-1967, 1975-1978, 1979-1982, 1983-1986}, εξελέγη στο Δ.Σ. της ΚΕΔΚΕ την Περίοδο 1975 (από Μαρ. 1977) – 1978.    & (3) η Χαρίκλεια Ουσουλτζόγλου-Γεωργιάδη, που, με την ιδιότητα της Δημάρχου Βέροιας, εξελέγη στο Δ.Σ. της ΚΕΔΕ, για την πρώτη καλλικρατική Περίοδο (από 3 Οκτ. 2011 μέχρι 31 Αυγ. 2014), επιτυγχάνοντας σωρευτικές πρωτιές:  πρώτη φορά Δήμαρχος της Ημαθίας συμμετέχει στο Δ.Σ. της ΚΕΔ(Κ)Ε (μέχρι τώρα συνέβαινε να εκπροσωπούνται σχεδόν όλοι, ή και όλοι ανεξαιρέτως οι όμοροι Νομοί, και η Ημαθία δεν κατόρθωνε να εκλέξει Εκπρόσωπό της στο Δ.Σ. της Κεντρικής Ένωσης)•  είναι, για την παρούσα τετραετία, η μόνη γυναίκα του 31μελούς Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΕΔΕ, αλλά είναι, ταυτόχρονα, και η πρώτη γυναίκα που εκλέγει η Μακεδονία (τόσο ως Διαμέρισμα των 13 Νομών, όσο και ως Περιφέρεια των 7 Νομών) στο Δ.Σ. της ΚΕΔ(Κ)Ε από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα.-  

Επί του πιεστηρίου:  Η επιτυχία της συμμετοχής στο Δ.Σ. της ΚΕΔΕ κορυφώνεται με την εκλογή (την Πέμπτη 13 Οκτωβρίου) της Δημάρχου Βέροιας στην 11μελή (και όχι 7μελή όπως, μάλλον εκ παραδρομής, ανακοινώθηκε) Εκτελεστική Επιτροπή της ΚΕΔΕ.  Η συμμετοχή στην Εκτελεστική Επιτροπή φέρνει την Δήμαρχο (αλλά και τον Δήμο της Βέροιας και, ευρύτερα, τους ΟΤΑ της Ημαθίας) στον πυρήνα των αυτοδιοικητικών εξελίξεων.-