Η εικονική και η επαυξημένη πραγματικότητα έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινότητά μας και μας καλούν να αφεθούμε στις αισθήσεις μας. Ο πολιτισμός όμως, εκτός από συναίσθημα, είναι κι ένας τρόπος για  να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τον κόσμο. 

Τι σημαίνει όμως, να ζεις ένα έργο; Πρόσφατα, κάποιοι μπόρεσαν να βιώσουν τον «Κήπο των Επίγειων Απολαύσεων» του ζωγράφου Ιερώνυμου Μπος μέσω της εικονικής πραγματικότητας, σε ένα μουσείο των ΗΠΑ, μόνο με ένα απλό αξεσουάρ: τα ακουστικά Oculus.

Μέχρι στιγμής, αυτό το μικρό θαύμα χρησιμοποιήθηκε κυρίως για ψυχαγωγικούς λόγους, με τους χρήστες να το χρησιμοποιούν για να παρακολουθήσουν Netflix, βίντεο στο YouTube, να απολαύσουν τα παιχνίδια μιας διαδικτυακής πλατφόρμας, όπως το PokerStars ή να παίξουν βιντεοπαιχνίδια σε πλατφόρμες, όπως το Steam. Σε αυτήν την περίπτωση, όμως, ένα ζευγάρι ακουστικά ήταν αρκετό για να ξεκινήσει μια αόρατη διαδρομή μέσα από καταπράσινους λόφους, πέρα από κινούμενες εικόνες αγγέλων-εκδικητών και υβριδικών πλασμάτων, που προκαλούν τρόμο στον ψηφιακό κόσμο που πρωταγωνιστούν.
Οι τεχνολογίες εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας αποτελούν μέρος μιας αναπτυσσόμενης βιομηχανίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, με επίκεντρο την πρόσφατη μετονομασία του Facebook ως Meta από τον Mark Zuckerberg και τα σχέδιά του να «χτίσει» το metaverse — έναν εικονικό κόσμο, που υπάρχει παράλληλα με τον φυσικό, στον οποίο πρόκειται να «ζήσουμε, να παίξουμε και να δουλέψουμε».

Ωστόσο, όταν η σκόνη της δημοσιότητας κατακάθεται και ο θόρυβος των ανακοινώσεων καταλαγιάζει, κάτι φαίνεται να έχει διαφύγει της προσοχής μας: οι πιο λεπτοί τρόποι με τους οποίους η εικονική πραγματικότητα ως συμβολική μορφή – ένα μοντέλο για τον κόσμο και πώς τον αντιλαμβανόμαστε – εκδηλώνεται όλο και περισσότερο σε πολιτισμικό επίπεδο με την άνοδο εμβυθιστικών μορφών θεάτρου, ταινιών, μουσικής και τέχνης. Το Ηνωμένο Βασίλειο γνώρισε την εμπορική επιτυχία εταιρειών που ειδικεύονται σε εμβυθιστικές προβολές ταινιών (Secret Cinema), θεάτρου (Punchdrunk) και, όλο και περισσότερο, σε ζωντανή μουσική.

Υπάρχει μια κερδοφόρα βιομηχανία που μεταφέρει τις εμπειρίες του Βαν Γκογκ σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις. Οι επισκέπτες «μπαίνουν μέσα» σε έναν πίνακα του Βαν Γκογκ – συνήθως σε έναν εγκαταλελειμμένο εργοστασιακό χώρο που προβάλλεται με εικόνες από τους πίνακές του – που περιστασιακά συμπληρώνεται με αρώματα για να «μεταφέρει τους ανθρώπους σε περιβόλια, κήπους και χωράφια». Τι σημαίνει να «μπαίνεις» σε ένα έργο τέχνης; Δεδομένου ότι η κλίμακα, η σύνθεση και το χρώμα είναι αδύνατο να μετρηθούν, ο μοναδικός προορισμός που είναι εκτός ορίων είναι οι ίδιοι οι πραγματικοί πίνακες.

Η εταιρεία Punchdrunk από την άλλη πλευρά έχει υιοθετήσει τη θεατρική προσέγγιση «Επίλεξε τη δική σου περιπέτεια», όπου το κοινό εξερευνά διάφορες πτυχές του σεναρίου, κάνει δεκάδες συνδυασμούς εμπειρίας και λογικής, πριν βιώσει μία εξατομικευμένη ιστορία, βάσει των επιλογών που έχει κάνει στη διάρκεια της θεατρικής παράστασης.

Σε κάθε περίπτωση, είτε πρόκειται για υλικό Virtual Reality (εικονικής πραγματικότητας), χειρισμό προβολέων ή έξυπνο σκηνικό, η εμβύθιση εκπληρώνει την επιθυμία μας για απόδραση, μεταφέροντάς μας άμεσα σε εξωτικούς κόσμους που διαφοροποιούνται εύκολα ανά είδος: εξωγήινους, δεινόσαυρους, καουμπόηδες, ζόμπι, steampunk. Ενθουσιασμός και απορία σε ένα οικείο φανταστικό, αυτός ο τρόπος καθηλωτικής ψυχαγωγίας είναι μια αναστολή του παρόντος, παρά μια εξερεύνηση σε ένα υποθετικό μέλλον.

Επηρεασμένοι από βιντεοπαιχνίδια και παιχνίδια φαντασίας, τα πειράματα στον κινηματογράφο Virtual Reality επιτρέπουν στους θεατές να επιλέξουν πού θα κοιτάξουν σε κάθε δεδομένη σκηνή και να αλληλεπιδράσουν με αντικείμενα και χαρακτήρες. Το «Save Every Breath», μια μεταφορά εικονικής πραγματικότητας της ταινίας του Christopher Nolan, «Δουνκέρκη», βάζει τον θεατή κυριολεκτικά στη θέση του πιλότου, την ώρα που σφαίρες «σκίζουν» τον ουρανό.

Πράγματι, ένα καλό βιβλίο, θεατρικό έργο ή ταινία μπορεί να είναι απορροφητικό, επιτρέποντας στη φαντασία μας να εμπλακεί και να δημιουργήσει, αλλά σπάνια μας «τυλίγει». Υπάρχει ακόμη χώρος για προβληματισμό και περισυλλογή. H βύθιση απαιτεί από εμάς να υποταχθούμε στις αισθήσεις μας. Όμως ο πολιτισμός δεν είναι μόνο θέμα συναισθήματος. Είναι, επίσης, ένας τρόπος να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τον κόσμο.

Υπάρχουν περισσότερες δημιουργικές δυνατότητες σε αυτή την κουλτούρα; Στο πρόσφατο έργο VR «Chalkroom» της Laurie Anderson, που δημιουργήθηκε με τον Hsin-Chien Huang, ο θεατής πετά μέσα από μια τεράστια μαύρη δομή που αποτελείται από λέξεις, σχέδια και ιστορίες. Οι εγγενείς ιδιότητες της αποσωματοποίησης και της απομόνωσης αγκαλιάζονται ως ιδιότητες του έργου. Μεγιστοποιώντας τις δυνατότητες για αποσύνθεση και παρουσία, που είναι εγγενείς στην τεχνολογία, ο Άντερσον ανοίγει νέους δημιουργικούς τρόπους για αυτή την τεχνολογία.

(function(d, s, id){var js, fjs = d.getElementsByTagName(s)[0];if (d.getElementById(id)) return;js = d.createElement(s); js.id = id;js.src = “//connect.facebook.net/en_US/sdk.js#xfbml=1&version=v2.0”;fjs.parentNode.insertBefore(js, fjs);}(document, ‘script’, ‘facebook-jssdk’));
//

Πηγή

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΑΡΘΡΑΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ