Του Ιωσήφ Παρασκευά
Ήταν μια πολύ άσχημη εβδομάδα για την διαστημική βιομηχανία. Δυο απανωτά ατυχήματα έφεραν και πάλι στο προσκήνιο τις δυσκολίες που έχει η κατάκτηση του διαστήματος. Το πρώτο ήταν η ανατίναξη του πυραύλου Antares κατά την εκτόξευση και το δεύτερο ήταν η καταστροφή του SpaceShip Two της Virgin Atlantic κατά την διάρκεια δοκιμαστικής πτήσης, με αποτέλεσμα και έναν νεκρό πιλότο. Δεν θα αναφερθώ λεπτομερώς στα συμβάντα, αφενός μεν γιατί τα θέματα είναι υπό διερεύνηση, αφετέρου γιατί ο σκοπός του κειμένου είναι κάποιες σκέψεις σε σχέση με διάφορα σχόλια που είδα στο internet.
Η αποτυχία κατά την διάρκεια ανάπτυξης και λειτουργίας ενός τόσο σύνθετου συστήματος όπως είναι πύραυλοι ή διαστημόπλοια, είναι μια μεγάλη υπαρκτή πιθανότητα. Οι μηχανικοί το ξέρουν και προσπαθούν να λάβουν πάντα όλες τις απαιτούμενες προφυλάξεις. Δυστυχώς τα ατυχήματα συμβαίνουν τις περισσότερες φορές σε λεπτομέρειες που ακόμα δεν γνωρίζουμε τεχνολογικά, κι ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο είναι αυτό [1]. Ωστόσο οφείλουμε πάντα να κοιτάμε την θετική πλευρά: είναι ένα λάθος (πολλές φορές τραγικό) που θα μας διδάξει πράγματα τα οποία πρέπει να τα ενσωματώσουμε σε διορθώσεις. Δυστυχώς πάρα πολλοί νομίζουν ότι από την στιγμή που έχεις τα χρήματα, ή μαθαίνεις από τις ταινίες ότι η έρευνα είναι είτε από κάτι τρελούς με περίεργα μαλλιά (στην χειρότερη), είτε από κάτι ομορφόπαιδα που δουλεύουν με ηχητική υπόκρουση τα τελευταία χιτάκια και λύνουν προβλήματα σε μερικές ώρες (στην καλύτερη), είναι δεδομένο ότι φτιάχνεις το «τέλειο». Η έλλειψη παιδείας και η άγνοια του τι σημαίνει έρευνα κι ανάπτυξη στην χώρα μας είναι προφανής.
Βγήκαν επίσης κάποιοι και είπαν για το πόσο καλύτερα φτιάχνουν οι Ρώσοι πυραύλους. Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι. Καταρχήν οι περισσότεροι πύραυλοι των Ρώσων αναπτύχθηκαν επί εποχής ΕΣΣΔ. Το μόνο που τους έχει μείνει τώρα (πρακτικά) είναι το ότι μπορούν και στέλνουν αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό – κι αυτό επειδή έκαναν λανθασμένη πολιτική οι ΗΠΑ σε σχέση με το πρόγραμμα επανδρωμένων αποστολών τους. Σε λίγα χρόνια αυτό θα έχει αλλάξει. Οι επιλογές πυραύλων που υπάρχουν στην διαστημική αγορά από Ευρώπη, Αμερική, ακόμα κι από Ινδίες και Κίνα είναι πλέον πολλές. Οι δε Ρώσοι έχουν να επιδείξουν ελάχιστα πράγματα τώρα σε άλλους τομείς της διαστημικής βιομηχανίας και έρευνας – η μικρή τους παρουσία στα διάφορα συνέδρια απλά το επιβεβαιώνει. Και μια παρατήρηση: τόσο ο κινητήρας του Antares, όσο και το Soyuz που έστειλε σε λάθος θέση τους Ευρωπαϊκούς Galileo πριν κάτι μήνες, ήταν Ρωσικής κατασκευής. Η σώνει και ντε υποστήριξη της Ρωσίας για άλλους λόγους, απλά κάνει τους ανίδεους να γελοιοποιούνται…
Επίσης με το συμβάν του SpaceShip Two, ο διαστημικός τουρισμός θα πάει 2-3 χρόνια πίσω (μπορεί να λέω και λίγα και μην ξεχνάμε ότι το SpaceShip ήταν το πιο κοντινό προς υλοποίηση από τα αντίστοιχα συστήματα), γιατί πέρα από τα τεχνολογικά θέματα που ανακύπτουν, θα είναι όλο και πιο δύσκολο να πείσεις απλούς πολίτες κι όχι πιλότους δοκιμών να μπουν σε ένα τέτοιο όχημα. Και κάπου εδώ θυμάμαι που πριν λίγα χρόνια, κάποιος Έλληνας καθηγητής που εργάζεται και στην NASA πρότεινε την δημιουργία διαστημοδρομίου διαστημικού τουρισμού στην Μεσσηνία – που ναι για διάφορους λόγους ανακοινώθηκε και παρουσιάστηκε όπως παρουσιάστηκε, αλλά είναι ανεπίτρεπτο αν θες να λέγεσαι “καθηγητής που δουλεύει στην NASA” να λες τέτοια πράγματα. Και η αμείλικτη πραγματικότητα είναι η καλύτερη απάντηση σε όσους έλεγαν “ναι αλλά είναι καθηγητής, κάτι θα ξέρει”. Απλά σκεφτείτε να το είχαμε όντως ξεκινήσει… Πελάτες δεν θα είχαμε ούτε το 2025… Δυστυχώς τα ΜΜΕ υπερβάλλουν και για το θέμα της ελληνικής ομάδα που πέταξε ένα cubesat. Για εμάς του χώρου αυτά είναι απλά υπερβολές. Όλα τα σοβαρά Πανεπιστήμια της Αμερικής και της Ευρώπης έχουν πετάξει cubesats… Αρκεί να έχεις μια καλή χορηγία μερικών εκατοντάδων χιλιάδων Ευρώ, αγοράζεις έτοιμα τα επιμέρους στοιχεία και αναπτύσσεις πάνω σε αυτά. Δυστυχώς στην δική μας παιδεία, αυτά που στο εξωτερικό θεωρούνται δεδομένα, εδώ τα αντιμετωπίζουμε σαν θαύματα – βέβαια δεν περίμενα τίποτα καλύτερο όταν τα ΜΜΕ δείχνουν για παράδειγμα ως πρωτοποριακές “ελληνικές ρομποτικές δημιουργίες”, έτοιμα ρομπότ της αγοράς τα οποία απλά τα προγραμματίζουν εδώ – αυτό όμως είναι άλλο θέμα συζήτησης (για τους βιαστικούς, άλλο η ανάπτυξη μιας θεωρίας που στο τέλος θα προγραμματιστεί κι άλλο το ίδιο το ρομπότ που κινείται. Το δεύτερο εντυπωσιάζει, αλλά τις περισσότερες φορές δεν είναι “ελληνικό”).
Τέλος, επανερχόμενοι στα δυο τελευταία ατυχήματα, παρατηρούμε ότι μιλάμε για δυο ιδιωτικές εταιρίες. Θα μπορούσε αυτό να αποτελεί πρόσχημα στην φαρέτρα κάποιων, αλλά ευτυχώς στις ΗΠΑ (και στην Ευρώπη), η είσοδος των ιδιωτών στην διαστημική αγορά είναι, έκτος από αναπόφευκτη, και επιθυμητή (ας θυμηθούμε ότι πριν λίγους μήνες ανακοίνωσε η NASA την χρήση ιδιωτικών διαστημοπλοίων και για επανδρωμένες αποστολές).
Είναι εύκολη η κριτική από τον καναπέ για κάθε θέμα της επικαιρότητας. Μα τελείως εκνευριστική για όσους ασχολούνται ενεργά στον εκάστοτε χώρο.
[1] Harlan, D. M. & Lorenz, R., “Space Systems Failures”, Springer Praxis Books, 2005
