Ο νόμος 4224/2013 προέβλεψε την σύνταξη κώδικα Δεοντολογίας περί μόνιμου μηχανισμού επίλυσης του μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους. Αφορά «συνεργάσιμους δανειολήπτες», δηλαδή δανειολήπτες που βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία ή πιστεύουν ότι τα επόμενα χρόνια θα βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία αποπληρωμής των δανειακών τους υποχρεώσεων και ενημερώνουν την τράπεζα για την πραγματική οικονομική κατάσταση, την περιουσία τους και τη δόση που μπορούν να πληρώνουν κάθε μήνα σε βάθος χρόνου. Αν ο δανειολήπτης δεν τηρήσει τη ρύθμιση έστω και για ένα μήνα χάνει τα πλεονεκτήματα της ρύθμισης αυτής και η τράπεζα μπορεί να κινήσει διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης (κατάσχεση, πλειστηριασμός κλπ).

Από την άλλη πλευρά, αν ο δανειολήπτης διαπιστώσει μη τήρηση των προβλεπόμενων από τον κώδικα, μπορεί να προσφύγει στον Συνήγορο του Καταναλωτή. Στην περίπτωση που ο δανειολήπτης είναι άπορος, άνεργος ή με πολύ χαμηλό εισόδημα, δύναται να «παγώσει» το δάνειο μέχρι και πέντε έτη και να διασώσει την πρώτη κατοικία του. Επίσης, στον Κώδικα προβλέπεται και «κούρεμα» των δανείων, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, οπότε ο δανειολήπτης δεν έχει άλλη ακίνητη περιουσία, έχει μηδαμινό εισόδημα και η αξία του ακινήτου του έχει μειωθεί σημαντικά, και αντικατάσταση δανείου ή παραχώρηση ακινήτου («οικειοθελή εκχώρηση ακινήτου»), ήτοι ο δανειολήπτης παραδίδει το σπίτι του στην τράπεζα, καθώς δεν μπορεί να αποπληρώσει το δάνειο. Ο κώδικας, που συνέταξε η Τράπεζα της Ελλάδος και είναι δεσμευτικός για τις τράπεζες, σκοπό έχει τη ρύθμιση των δανείων που δεν εξυπηρετούνται και βρίσκονται σε καθυστέρηση, είτε ιδιωτών είτε επιχειρήσεων, ώστε να βρεθεί μία μακροβιότερη λύση ως προς την αποπληρωμή τους με απαλλαγή από την πληρωμή τόκων, περίοδο χάριτος και μειωμένων τόκων, επιμήκυνση, κούρεμα δανείων και παραχώρηση ακινήτων.

Δυστυχώς, ο νέος κώδικας δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα παρά δίνει απαντήσεις, καθώς περιλαμβάνει τους όρους και τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί ο δανειολήπτης για να ενταχθεί στη ρύθμιση, αλλά δεν εξειδικεύει τις λύσεις, έστω για τις πιο συνήθεις περιπτώσεις. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται «κενά», που με δυσκολία θα καλυφθούν στην πράξη κατά την εφαρμογή του κώδικα, όπως έχει σημειωθεί και σε άλλες περιπτώσεις, και κυρίως ως προς την προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων των καταναλωτών. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται οι φορείς που συμμετέχουν στη διαδικασία διαβούλευσης του Κώδικα, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι καταναλωτικές οργανώσεις, οι οποίες θα καταθέσουν θέσεις και προτάσεις για θέματα που αφορούν τον Κώδικα και ειδικότερα για τα επιτόκια, της κεφαλαιοποίησης των τόκων και την οικειοθελή εκχώρηση ακινήτου.

Ίδωμεν…

της Χριστίνας Παπαγιώτα – Δικηγόρος Πρωτοδικείου Βέροιας