Δεν είναι η πρώτη φορά που με πλησιάζει κάποιος γνωστός μου για να μου μιλήσει για την μεγάλη ευκαιρία που του παρουσιάστηκε. Θα κάθεται λέει και θα βγάζει πολλά λεφτά και θα πηγαίνει ταξίδια σε πολύ χαμηλές τιμές. Δελεαστικό, δεν λέω.

Marketing-And-PyramidΑν το ακούσεις έτσι άκριτα και ανυποψίαστα. Αν όμως έχεις διαβάσει πάνω σε αυτό και έχεις ήδη γνώση του συστήματος και των καταστάσεων μόνο αυτές οι ελάχιστες λεπτομέρειες αρκούν για να σε βάλουν σε υποψίες ότι κάτι πάει στραβά. Όταν ρώτησα λοιπόν τι δουλειά είναι αυτή που ο εργοδότης σου σε αγαπά τόσο πολύ ώστε να σε πληρώνει για να κάθεσαι τότε πήρα την απάντηση που φοβόμουν και φυσικά περίμενα. Θα ασχοληθώ με το «δικτυακό μάρκετινγκ»! Πιασάρικο ακούγεται. Δεν νομίζετε; Χρησιμοποιούν αυτή την έκφραση για να μην πουν την λέξη πυραμίδα η οποία είναι λίγο πολύ ενοχοποιημένη.  Τι είναι λοιπόν αυτή η πυραμίδα; Γιατί στο σχολείο τις μόνες πυραμίδες που μας μαθαίνουν είναι αυτές της Αιγύπτου άντε και του Μάτσου Πίτσου αν ο δάσκαλος ήταν αρκετά ψαγμένος.

Μία πυραμίδα (ή αεροπλανάκι, επιχείρηση οργάνωσης δικτύων καταναλωτών, επιχείρηση πολυεπίπεδου marketing, επιχείρηση δικτυακού marketing) είναι ένα απατηλό σύστημα για να βγάζει κανείς χρήματα, το οποίο απαιτεί ένα ατελείωτο ρεύμα στρατολογημένων μελών. Για την επιτυχία. οι συμμετέχοντες πρώτον, δίνουν χρήματα σ’ εκείνους που τους στρατολόγησαν και δεύτερον, στρατολογούν νέα μέλη για να τους πάρουν χρήματα. Η όλη απάτη καλύπτεται με μία “επιχειρηματική ευκαιρία” από μία “μεγάλη πολυεθνική” η οποία ποτέ δεν κατονομάζεται και δηλώνει ότι απλά 8έλει να προωθήσει κάποια προϊόντα και τίποτε άλλο (ισχυρίζονται ότι δεν είναι ούτε πλασιέ ούτε telemarketing). Τα ποσά που υπόσχεται η ευκαιρία αυτή είναι από μόνα τους ύποπτα. Μία πυραμίδα λέγεται έτσι επειδή το όλο σύστημα απεικονίζεται σαν ένα τρισδιάστατο τρίγωνο. Αν μία πυραμίδα ξεκινούσε από έναν άνθρωπο στην κορυφή με απλά 10 άτομα κάτω του (οι οποίοι λέγονται downlines), και 100 κάτω τους, και 1000 κάτω τους κλπ. η πυραμίδα θα απασχολούσε όλους τους ανθρώπους στη γη σε μόνο 10 στρώματα μ’ ένα μόνον απατεώνα στην κορυφή.

Σε μία απροκάλυπτη, καθαρή πυραμίδα, ένα μέλος πρέπει να δώσει ένα ποσό, π.χ. 280 € σ’ εκείνο που θα τον βάλει στο κόλπο. Από τη στιγμή αυτή, στρατολογεί π.χ. 10 ακόμη μέλη τα οποία του δίνουν 280 € ο καθένας. Στην ουσία έδωσε 280 και κέρδισε 2520 €. Για να συνεχίζουν να κερδίζουν όλοι και να μη χάνει κανείς, η εγγραφή νέων μελών πρέπει να συνεχίζεται αιώνια. Σ’ ένα πλανήτη με περιορισμένο αριθμό ανθρώπων, ακόμη κι αν ο πλανήτης είναι σαν τη Γη με περίπου 6 δισεκατομμύρια πιθανά μέλη, όλοι ξεμένουν από νέα μέλη αρκετά σύντομα. Έτσι λοιπόν, το αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτο: στην καλύτερη περίπτωση κάποιοι φεύγουν με πολλά λεφτά, ενώ οι περισσότεροι χάνουν όσα έβαλαν. Με άλλα λόγια, ο μόνος τρόπος να βγάλει κάποιος χρήματα από μία τέτοια διαδικασία είναι εξαπατώντας άλλους υποσχόμενος ότι κάτι θα κερδίσουν κι αυτοί, ενώ αυτό είναι αδύνατον.

Εάν δεν υπάρχει σαν κάλυψη η πώληση κάποιων προϊόντων και απλά δίνει κάποιος λεφτά τότε λέγεται αεροπλανάκι. Όταν μπαίνεις στο κόλπο είσαι ο επιβάτης. Αν στρατολογήσεις ένα συγκεκριμένο αριθμό μελών (πχ. 5) γίνεσαι αεροσυνοδός. Όταν όλοι αυτοί στρατολογήσουν με τη σειρά τους άλλους 5 γίνεσαι βοηθός πιλότου (και αυτοί αεροσυνοδοί). Όταν πια και εκείνοι οι νέοι στρατολογήσουν άλλους 5 τότε γίνεσαι βοηθός πιλότου και με το επόμενο επίπεδο γίνεσαι πιλότος και την κάνεις με όσα λεφτά έχουν δώσει όλοι οι από κάτω σου. Εδώ επιστρατεύεται το ψεύδος και η απάτη για να κερδίσουν κάποιοι χρήματα από κάποιους άλλους. Γι αυτό είναι παράνομες. Δεν είναι παράνομες γιατί στρατολογούν ανθρώπους οι οποίοι στρατολογούν άλλους. Αυτό είναι νομιμότατο και ισχύει ως ένα βαθμό σε πολλές νομοταγείς επιχειρήσεις. Δεν είναι παράνομες γιατί δίνουν λεφτά σε ανθρώπους. Κι αυτό είναι νομιμότατο. Είναι παράνομες γιατί εξαπατούν τους ανθρώπους για να βγάλουν αυτά τα λεφτά. Αυτή είναι η νομική έννοια της απάτης.

Πρακτικά βέβαια, καμία πυραμίδα δεν θα δουλέψει έτσι ποτέ γιατί το σύστημα δεν θα βρει ποτέ τους αριθμούς μελών που υπολογίσαμε. Όλες οι πυραμίδες πεθαίνουν όταν οι πιο πρόσφατα εγγεγραμμένοι δεν στρατολογούν αρκετά νέα μέλη για να συντηρήσουν εκείνους στα πιο πάνω επίπεδα. Πάντα υπάρχουν αρκετοί που μυρίζονται την απάτη και εγκαταλείπουν το σύστημα, αφήνοντας κενά που πασχίζουν να καλύψουν εκείνοι που τους στρατολόγησαν. Ύστερα από λίγο καιρό πολλοί βλέπουν ότι από το ένα επίπεδο στο άλλο οι αριθμοί μελών που προστίθενται φτάνουν σε μεγέθη τα οποία αδυνατούν να επεκταθούν. Οι πυραμίδες είναι δημοφιλείς γιατί βασίζονται στην απληστία και η απληστία θολώνει την κριτική σκέψη. Οι ευχές μετατρέπονται σε γεγονότα. Οι διστακτικοί είναι ηλίθιοι γιατί δεν συμμετέχουν. Οι επιθυμίες παρουσιάζονται σαν πραγματικότητα. Το να ρωτά κανείς ερωτήσεις και διευκρινήσεις είναι αγενές και αδιάκριτο. Οι απατεώνες ξέρουν πως δουλεύει η απληστία και αρκεί ένας επιτήδειος και αδίστακτος πωλητής για να ξεκινήσει η ιστορία.

Επιπλέον, αν θέλω να στρατολογήσω νέα μέλη, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνω είναι να τους πείσω ότι δεν παίρνουν μέρος σε μία πυραμίδα. Ίσως να ξέρουν ότι είναι παράνομες ή να συνειδητοποιήσουν ότι ένα ποσοστό 90% είναι χαμένοι. Έτσι τους λέω ότι παίρνουν μέρος σε μία λέσχη, ένα club. Δίνω στη λέσχη ένα ωραίο όνομα όπως “Σύνδεσμος Ενεργών Επενδυτών”, “Club Επιτυχημένων”, “Dream Chasers” κλπ. Δεν ενοχλεί το πόσο γλυκανάλατο ή cheesy φαίνεται, μάλλον αρέσει στον κόσμο και φαίνεται businesslike. Τους διαβεβαιώνω ότι είναι εγκεκριμένο από την εφορία και διοικείται από ένα δυναμικό μορφωμένο άτομο που ξέρει τι κάνει. Αν είμαι καλός, θα με πιστέψουν και με τη σειρά τους θα μεταδώσουν το μήνυμα στο περιβάλλον τους.

Τώρα πια πολλές εταιρείες χρησιμοποιούν σαν κάλυψη πωλήσεις καταναλωτικών αγαθών για να δικαιολογηθούν και να κάνουν την πρόταση να φαίνεται πιο ελκυστική, νόμιμη και αθώα στα νέα μέλη. Ξεκινάμε αγοράζοντας αγαθά για το σπίτι και κερδίζοντας ποσοστά επί των πωλήσεων. Σύντομα, εκείνος που μας στρατολόγησε μας πιέζει να στρατολογήσουμε νέα μέλη με τη σειρά μας καθώς τα κέρδη από την απλή πώληση αγαθών είναι μηδαμινά. Στο μεταξύ πληρώνουμε κάποια μηνιαία συνδρομή στο δίκτυο αυτό, καθώς και αγοράζουμε εκπαιδευτικό υλικό (πάλι από τους ίδιους που μας έγραψαν στο δίκτυο) για να γίνουμε καλύτεροι στις πωλήσεις. Το αποτέλεσμα είναι, μετά από μερικούς μήνες οι περισσότεροι όχι μόνο δεν κέρδισαν, αλλά βγήκαν χαμένοι από αυτή την “επιχειρηματική ευκαιρία”. Πολλοί αφού δήλωναν “επιχειρηματίες” με μία “συνεχώς αναπτυσσόμενη επιχείρηση διανομέων” αποφάσισαν να παραιτηθούν από τις μέχρι τώρα εργασίες τους και ν’ αφιερωθούν σ’ αυτή τη νέα “επιχείρηση”. Έτσι έχουμε μέλη που πιστεύουν ότι κάνουν μία δουλειά σαν τις άλλες (αν όχι καλύτερη, μιας και σ’ ένα χρόνο “θα είναι σε κάποια ακτή της Καραϊβικής και θα κάνουν ισόβιες διακοπές”). Η ιδέα πλασάρεται σαν ένα νέος επαναστατικός τρόπος πωλήσεων. Ρωτήστε ένα τέτοιο “επιχειρηματία” γιατί δεν διαφημίζει ποτέ τα προϊόντα που πουλάει αλλά μόνο την “επιχειρηματική ιδέα”; Θα σας πει ότι στα δίκτυα πωλήσεων δεν διαφημίζουμε όπως στο συμβατικό εμπόριο και “εδώ τα πράγματα είναι διαφορετικά”. Τότε γιατί τυπώνουν φέιγ βολάν και φυλλαδιάκια που διατυμπανίζουν εκατομμύρια για ημιαπασχόληση (μήπως αυτή δεν είναι συμβατική διαφήμιση;).

Η δική μου άποψη είναι ότι οι πυραμίδες βασίζονται, πέρα από την απληστία, στην νοοτροπία του νεοέλληνα η οποία προστάζει να βγάζεις όσο το δυνατόν περισσότερα, δουλεύοντας αραχτός και κάνοντας ζωάρα. Να πηγαίνεις ταξίδια τα οποία δεν έχεις να πληρώσεις, να έχεις κινητά τελευταίας τεχνολογίας τα οποία έχεις αγοράσει με λεφτά που δεν έχεις δουλέψει για να βγάλεις και γενικά να είσαι κάποιος παρουσιάζοντας υλικά αγαθά ενώ στην ουσία είσαι κενό δοχείο. Υπερβάλλω; Δυστυχώς δεν νομίζω. Δείτε απλά τι γίνεται γύρω σας και είμαι σίγουρη ότι θα βρείτε πάνω από ένα παραδείγματα ανθρώπων που ονειρεύονται αυτό ακριβώς που περιέγραψα πιο πάνω. Δεν θέλω να σας κουράσω παραπάνω σχετικά με το θέμα αυτό. Απλά θέλω να σας παρακαλέσω να έχετε τα μάτια και τα μυαλά σας ανοιχτά γιατί το σενάριο που περιέγραψα δεν είναι στην φαντασία μου. Συμβαίνει και μάλιστα εξαπλώνεται με γοργούς ρυθμούς. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να πατήσετε εδώ . Εις το επανείδειν

Από την Δέσποινα Παρασύρη για το Κάθε Μέρα