Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί ευρέως ένα βίντεο από την συνέντευξη τύπου του γνώριμού μας, εκπροσώπου της ΕΚΤ στην ιρλανδική τρόικα, Κλάους Μαζούχ: είναι η στιγμή που ένας Ιρλανδός δημοσιογράφος, ο Βίνσεντ Μπράουν, τινάζει την τελετή στον αέρα, επαναλαμβάνοντας μια απλή ερώτηση την οποία ο Μαζούχ δεν μπορεί να απαντήσει.
Η σκηνή σχολιάζεται με θαυμασμό για την στάση του δημοσιογράφου. Δικαίως. Τυχαίνει να γνωρίζω προσωπικά τον Βίνσεντ Μπράουν. Τον έχω φιλοξενήσει πολλές φορές στην εκπομπή μου κι εκείνος εμένα, στην δική του. Δεν είναι ούτε τηλε-ευαγγελιστής ούτε τηλε-εισαγγελέας, σαν αυτούς που ενδημούν στην δική μας τηλεόραση. Είναι απλώς ένα τυπικό δείγμα του ανεξάρτητου αγγλοσαξωνικού στιλ, πιστός στην αρχή πως η δημοσιογραφία έχει ως προορισμό «to comfort the afflicted and afflict the comfortable», με ένα μοναδικό χάρισμα να θέτει με αφοπλιστικό τρόπο τις πιο δολοφονικές ερωτήσεις. Αξιοθαύμαστος από πολλές απόψεις.
Αλλά, πέραν του θαυμασμού για τον δημοσιογράφο, καλό θα ήταν να δίναμε λίγη προσοχή και στην ερώτησή του την ίδια. Ο Μπράουν ρωτά: «Εξηγήστε γιατί ο Ιρλανδός φορολογούμενος πληρώνει τα χρέη μιας τράπεζας που δεν υπάρχει πια, έχει πτωχεύσει, προς τους κατόχους μη εγγυημένων μετοχών της»;
Για να γίνει κατανοητό το ερώτημα (και η δυσκολία του Μαζούχ να το απαντήσει) πρέπει να θυμηθούμε τα βασικά στοιχεία του ιρλανδικού προβλήματος. Η Ιρλανδία, λοιπόν, μέχρι την κρίση του 2008, ήταν υπόδειγμα δημοσιονομικά ενάρετης χώρας. Το δημόσιο χρέος ήταν μόλις 25% του ΑΕΠ το 2007, από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη, και το δημόσιο έλλειμμα, την ίδια χρονιά, ήταν 1,6%! Μπροστά στους Ιρλανδούς, οι Γερμανοί έμοιαζαν σπάταλοι και δημοσιονομικά ανεύθυνοι.
Κι έπειτα, τον Σεπτέμβριο του 2008 η Λίμαν καταρρέει, το κραχ απλώνεται σε όλον τον κόσμο και οι Ιρλανδικές τράπεζες (που κάθονταν πάνω σε μια γιγάντια φούσκα φτηνού χρήματος) βρέθηκαν στο κόκκινο. Η Ιρλανδική κυβέρνηση, τότε, ανέλαβε όλες τις υποχρεώσεις των πτωχευμένων ιρλανδικών τραπεζών. Δεν περιορίστηκε να εγγυηθεί τις καταθέσεις των πολιτών. Εγγυήθηκε κάθε υποχρέωση, προς κάθε δικαιούχο. Γιατί; Γιατί, απλούστατα, υπέκυψε στην πίεση των Ευρωπαίων, οι τράπεζες των οποίων ήταν τόσο εκτεθειμένες στην ιρλανδική φούσκα, είχαν τόσο μολυνθεί από την ιρλανδική απληστία, ώστε το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα θα τίναζε τα πέταλα, αν οι ιρλανδικές τράπεζες αφήνονταν να πτωχεύσουν. Αποτέλεσμα; Τα βάρη των τραπεζών μεταφέρθηκαν στον δημόσιο προϋπολογισμό, το έλλειμμα της Ιρλανδίας από 1,6% έφθασε το 25% και το χρέος από 25% εκτινάχθηκε στο 96% το 2010 και, μετά την υπαγωγή στην τρόικα, αναμένεται να φθάσει το 120% το 2013!
Τον Νοέμβριο του 2010, έξι μήνες μετά την Ελλάδα, η Ιρλανδία, ανήμπορη πια να δανειστεί, προσέφυγε στον μηχανισμό της τρόικας. Και η Ευρώπη επέβαλε στην Ιρλανδία την ίδια συνταγή λιτότητας με την Ελλάδα, επέβαλε, δηλαδή, στον Ιρλανδό φορολογούμενο να πληρώσει για τα κρίματα των τραπεζών- κάποιες από τις οποίες ήδη δεν βρίσκονταν πια εν ζωή. Προκύπτει, λοιπόν, ένα απλό ερώτημα- το ερώτημα ακριβώς που θέτει ο Μπράουν: γιατί αφού η Ιρλανδία δεν είχε δημοσιονομικό αλλά τραπεζικό πρόβλημα, η θεραπεία που της επιβάλλεται είναι δημοσιονομική- λιτότητα; Γιατί αντί να μπει τρόικα και μνημόνιο στις πτωχο-τράπεζες, μπήκε στο ιρλανδικό δημόσιο, το μόνο αμάρτημα του οποίου ήταν ότι υπέκυψε στην πίεση των Ευρωπαίων και έσωσε τις τράπεζές του;
Το ερώτημα θέτει δύο προβλήματα. Ένα ηθικής τάξης: γιατί επιβάλλονται περικοπές και φόροι στους πολίτες για τα χρέη των τραπεζών; Και ένα πολιτικής φύσης: Αν χορηγείς δημοσιονομικό φάρμακο σε μια οικονομία που δεν έπασχε από δημοσιονομική ασθένεια, δεν την οδηγείς σε αποτυχία και αχρείαστη καταστροφή;
Τι εξηγεί τον παραλογισμό αυτό; Εδώ εμφανίζεται επί σκηνής η Ελλάδα. Η οποία, τον Οκτώβριο του 2009, άνευ λόγου και αιτίας και ενώ η Ιρλανδία έπαιζε άμυνα, κέρδιζε χρόνο, ώστε να αναβάλει το μοιραίο, βγήκε μπροστά, ανακοίνωσε πρόωρα μια εκτίμηση για το δημόσιο έλλειμμα τετραπλάσια της αρχικής εκτίμησης και έβαλε πρόθυμα τον εαυτό της στον ρόλο του θύματος.
«Η Ελλάδα ήταν το τέλειο θύμα», εξηγεί στο βιβλίο του «Η αφύπνιση των δαιμόνων» (μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά και είναι υποχρεωτικό ανάγνωσμα για όποιον επιχειρεί να καταλάβει) ο Ζαν Πιζανί-Φερύ. Αντί για την Ιρλανδία, που όλοι περίμεναν ότι θα σκάσει πρώτη και που θα έθετε την Ευρώπη μπροστά στο αληθινό πρόβλημά τους- την τραπεζική κρίση- έσκασε μύτη, απρόσκλητη, η Ελλάδα. Η οποία ήταν μια χώρα-υπόδειγμα κακοδιοίκησης, δημοσιονομικής κραιπάλης, πελατειακής ασωτίας και, επιπλέον, ψευδούς καταγραφής των στοιχείων της. Μια χώρα μια αυθεντικό δημοσιονομικό πρόβλημα. Η Ελλάδα ήταν το τέλειο θύμα, γιατί επέτρεψε στις ευρωπαϊκές ηγεσίες να κρύψουν το αληθινό πρόβλημα της ευρωζώνης και τους έδωσε την ευκαιρία να επιβεβαιώσουν το κυρίαρχο ιδεολογικό τους δόγμα- πως η ιδιωτική οικονομία είναι αλάνθαστη, η αγορά δεν χρειάζεται ρύθμιση, βρίσκει μόνη της το σημείο ισορροπίας, αν αφεθεί ελεύθερη. Αντίθετα το κράτος είναι το πρόβλημα, αυτό πρέπει να περιορίζεται με κανόνες. Η Ελλάδα μπήκε στο στόμα του λύκου, ώστε ο λύκος να επιβεβαιώσει την ιδεολογία των λύκων: Ιδού που είχαμε δίκιο, φώναξαν οι λύκοι. Να’ την η χώρα που αποδεικνύει ότι το κράτος, η δημόσια δαπάνη είναι το πρόβλημα. Ας την τιμωρήσουμε, με μια γερή δίαιτα λιτότητας.
Κι έπειτα η ίδια δίαιτα επιβλήθηκε και στην Ιρλανδία (η οποία δεν είχε πρόβλημα ελλείμματος, είχε πρόβλημα τραπεζών) και στην Πορτογαλία (η οποία επίσης δεν είχε πρόβλημα ελλείμματος, είχε πρόβλημα απώλειας ανταγωνιστικότητας).
Τα καλά νέα, λοιπόν, είναι ότι η συνταγή φαίνεται να μας τελειώνει. Δειλά-δειλά εγκαταλείπεται. Η Ισπανία διεκδίκησε (και εν μέρει πέτυχε) να αναγνωρίσει η Ευρώπη ότι η χώρα δεν είχε δημοσιονομικό, αλλά τραπεζικό πρόβλημα. Και ότι τα μέτρα έπρεπε να ληφθούν για τις (πτωχευμένες) τράπεζές της, επ αυτών να μπει μνημόνιο και αυτές να ελέγχει η τρόικα. Το Ισπανικό πρόγραμμα είναι, λοιπόν, μια πρώτη, μετά από δύο χρόνια, ήττα των δογματικών της ιδεολογίας της αγοράς. Η συνταγή της «διάσωσής» της (που δεν συντελέστηκε ακόμη, έχει πολλά επεισόδια ακόμη αυτό το έργο) είναι αυτή που θα έπρεπε να είχε εφαρμοστεί και για την Ιρλανδία, αν δεν είχε παρεμβληθεί το βολικό θύμα- η Ελλάδα.
Η οποία ετοιμάζεται να γίνει για δεύτερη φορά ένα βολικό θύμα. Να επιτρέψει στο Βερολίνο να δοκιμάσει για δεύτερη φορά, το ίδιο κόλπο: με την έξωση της Ελλάδας από την ευρωζώνη να δικαιολογήσει στην γερμανική κοινή γνώμη την στροφή που ετοιμάζεται να κάνει στην ευρωπαϊκή του πολιτική, την υιοθέτηση του ευρωομολόγου, την μετατροπή της ΕΚΤ σε δανειστή τελευταίας καταφυγής και ούτω καθ’ εξής. Αλλά το δις εξαμαρτείν ουκ έθνους σοφού…
Του Παύλου Τσίμα
Πηγή: protagon.gr
