Του Κωνσταντίνου Νικόπουλου*
Την περασμένη Κυριακή στην Ελβετία (9-2-2014) διεξήχθη ένα (ακόμη) δημοψήφισμα με τρεις κυρίαρχες ερωτήσεις. Μια εξ’ αυτών καλούσε τους Ελβετούς πολίτες να αποφασίσουν για τον αν πρέπει να σταματήσει «η μαζική είσοδος» Ευρωπαίων μεταναστών στην χώρα και αν πρέπει να θεσπιστούν κριτήρια και ειδικές ποσοστώσεις. Ωστόσο, πως φτάσαμε ως εδώ;
Η Ελβετία είναι μια χώρα της κεντρικής Ευρώπης η οποία ευημερεί κυρίως λόγω της «ουδετερότητας» της αλλά και του τραπεζικού της κλάδου. Η χώρα είναι γνωστή για την πληθώρα των δημοψηφισμάτων της και της άμεσης δημοκρατίας, οπού οι πολίτες καλούνται να αποφασίσουν οι ίδιοι για την χάραξη πολιτικής σε σημαντικά (αλλά όχι πάντα) ζητήματα πολιτικού αλλά και πολιτειακού «modus operanti». H Ελβετία δεν είναι μέλος της Ευρωπαϊκής ένωσης. Η χώρα, με ένα παρόμοιο δημοψήφισμα το 1992 αποφάσισε να μην συμμετέχει ως πλήρες μέλος στην κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια πολιτικής ένωσης. Ωστόσο, μετά από διαρκείς διαπραγματεύσεις το 2007 συμφώνησε σε μια σειρά θεμάτων που εξασφάλιζε την απρόσκοπτη πρόσβαση της στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Ένας από τους όρους προέβλεπε την επί ίσοις όροις με τους Ελβετούς , είσοδο τους Ευρωπαίων πολιτών στην Ελβετική αγορά εργασίας. Το δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής προκλήθηκε από το Ελβετικό Λαϊκό κόμμα (SVP) του χώρου της συντηρητικής λαϊκής δεξιάς το οποίο ζήτησε να τεθεί πλαφόν στην είσοδο μεταναστών από χώρες μέλη της ΕΕ. Η ρητορική του κόμματος στηρίχτηκε στην αύξηση της ανεργίας (3-4%!) , την συρρίκνωση των μισθών αλλά και την εγκληματικότητα. Ενδεικτικά ένα από τα κύρια επιχειρήματα του SVP ήταν η αθρόα είσοδος μεταναστών της ΕΕ στην Ελβετία που αριθμούσε 80,000 άτομα το 2013 σε αντίθεση με τον αριθμό των 7,000 ατόμων πριν το 2007. Επίσης το 23% των πληθυσμού της χώρας (8,000,000) αποτελείται από μετανάστες κυρίως από την Γερμανία (23%), Γαλλία (18%) και Ιταλία (15%).
Αν και ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού-ολόκληρη η ομοσπονδιακή κυβέρνηση- και επιχειρηματικό status quo της Ελβετίας – εργατικές ενώσεις αλλά και τράπεζες- αντιτάχτηκε στο σκοπό του συγκεκριμένου δημοψηφίσματος, οι Ελβετοί οριακά (50,3%) αποφάσισαν να θέσουν πλαφόν στην είσοδο μεταναστών από την ΕΕ στην χώρα ιδιαίτερα μετά την θετική ψήφο των γερμανόφωνων καντονιών της χώρας. Το αποτέλεσμα, καλεί την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να διαπραγματευτεί με την ΕΕ, ένα πακέτο θεμάτων –το οποίο δεν μπορεί να διαχωριστεί- εφόσον η ελεύθερη επικοινωνία και μετακίνηση ευρωπαίων πολιτών σε μια κοινή αγορά είναι ένας από τους σημαντικότερους πυλώνες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Επίσης, επαναφέρει στο προσκήνιο το κόμμα της Λαϊκής δεξιάς το οποίο ενώ είχε ηττηθεί στις προηγούμενες εκλογές (2011), κατάφερε να επαναπροσδιορίσει την θέση της Ελβετίας, στον ευρωπαϊκό χάρτη αναδεικνύοντας από την άλλη πλευρά την ύπαρξη δυνάμεων, οι οποίες δικαίως ή αδίκως διέπονται από ξενοφοβία και δημαγωγία. Τέλος, θέτει ερωτήματα για την ίδια την οντότητα της ΕΕ, ως ενιαίας πολιτικής και κρατικής ένωσης καθώς πολλά θα εξαρτηθούν από τον τρόπο που αυτή θα αντιδράσει στην αθέτηση των δεσμεύσεων της Ελβετίας. Άπλα να θυμίσουμε, παρόμοιες συμφωνίες υπάρχουν τόσο με το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και την Νορβηγία.
Ο Κωνσταντίνος Νικόπουλος είναι Μοριακός Γενετιστής στο Department of Medical Genetics του Πανεπιστημίου Λωζάννης, Ελβετία
