Εξακολουθώ να μην μπορώ να καταλάβω το σκεπτικό περί ηθικών ζητημάτων σχετικά με την τωρινή κατάσταση.
Για παράδειγμα, λέμε ότι δεν είναι ηθικό να μην πληρώσουμε τους λογαριασμούς μας. Μαζί σας. Το ερώτημα είναι, τι πρέπει να γίνει όταν δεν μπορούν να πληρωθούν αυτοί οι λογαριασμοί;
Διότι το να λέμε απλά ότι δεν είναι λύση να μην πληρωθούν, δεν είναι λύση, διότι δεν ακούω τίποτα από κανέναν στο πως μπορούν να πληρωθούν αυτά που δεν μπορούν να πληρωθούν.
Είναι άραγε σωστό μια τράπεζα (ή ο οποιοσδήποτε), να δανείζει κάποιον έναντι ενός ενεχύρου, που γνωρίζει (ή θα έπρεπε να γνωρίζει διότι αυτή είναι η δουλειά του) ότι είναι υπερτιμημένο (ένα ακίνητο για παράδειγμα), χωρίς καμία προκαταβολή και στη συνέχεια, όταν αυτός χάνει το 50% του μισθού να έχει η τράπεζα την απαίτηση να πληρωθεί;
Αν μια τράπεζα δώσει μια πιστωτική κάρτα με όριο 10.000 ευρώ σε έναν άστεγο, ποιος θα φταίει που δεν θα πάρει τα λεφτά της;
Αν θέλουμε να μιλήσουμε για ηθική, θα έπρεπε αυτό να το κάνουμε πριν μερικά χρόνια. Θα έπρεπε δηλαδή την προηγούμενη δεκαετία, να είχαμε εδραιώσει δανειακούς κανόνες τέτοιους που θα απέτρεπαν τον δανεισμό υψηλού ρίσκου, τόσο εκ μέρους των τραπεζικών ιδρυμάτων όσο και εκ μέρους των καταναλωτών.
Σήμερα το να μιλάμε για το ηθικό δίδαγμα του να μην πλήρωσε κάποιος, δεν έχει κανένα νόημα. Ηθικά θέματα, moral hazard αν θέλετε, μπορούν να τεθούν μόνο πριν δημιουργηθεί το πρόβλημα και όχι όταν σκάσει το πρόβλημα σαν καρπούζι. Διότι όταν κάτι σκάσει, το μόνο που πρέπει να μας απασχολεί είναι πως να μπαλώσουμε τα πράγματα και πως να εδραιώσουμε κανόνες έτσι ώστε να μην ξαναγίνει και όχι να θέτουμε ηθικά ζητήματα.
Που είναι όλοι αυτοί που θέτουν ηθικά ζητήματα, όταν ακόμα και σήμερα (είμαι ο μόνος από όσο γνωρίζω που έχει θέσει το θέμα) δεν έχει κάνει κανένας καμία αναφορά στα recourse & non-recourse δάνεια, που κατά την άποψη μου, είναι η κύρια αιτία για αυτή την κρίση;
Η τράπεζα αποσκοπεί να κερδίσει δανείζοντας λεφτά από ένα στεγαστικό δάνειο. Είναι σωστό η τράπεζα να μην αναλάβει κανένα ρίσκο, όταν αποσκοπεί σε κέρδος; Αν ήταν φιλανθρωπικό ίδρυμα θα ήταν διαφορετική η κουβέντα, αλλά μπορεί κάποιος που αποσκοπεί να κερδίσει να μην έχει καμία ευθύνη και απεριόριστη κάλυψη έναντι ζημιών;
Ο φίλος μου ο Χρήστος λοιπόν (ο γνωστός μπαταχτσής κατά μερικούς), πήρε ένα στεγαστικό δάνειο αξίας 240.000 ευρώ για ένα ακίνητο αξίας 240.000 χωρίς καμία προκαταβολή.
Αν η τράπεζα ήταν αναγκασμένη να δώσει το δάνειο αυτό με αποκλειστικό γνώμονα την πραγματική αξία του ακινήτου αυτού και με μοναδική εξασφάλιση την αξία του ακινήτου αυτού, θα του είχε άραγε δώσει 240.000 δάνειο;
Η απάντηση είναι όχι. Διότι πέραν του ότι η τράπεζα δεν θα του έδινε το 100% της αξίας, θα του κοστολογούσε το σπίτι 200.000 ευρώ αντί 240.000 ευρώ και επίσης, θα του ζήταγε να έχει και ο ίδιος το 20% της αξίας σαν προκαταβολή.
Με λίγα λόγια, αν ο φίλος μου ο Χρήστος ήθελε να πάρει αυτό το σπίτι των 240.000, θα έπρεπε να έχει ο ίδιος 90.000 προκαταβολή για να το αγοράσει.
Άρα ο φίλος μου ο Χρήστος, ήη θα έπρεπε να έχει 90.000 δικά του λεφτά να αγοράσει αυτό το υπερτιμημένο ακίνητο, ή δεν θα μπορούσε να πάρει το δάνειο και δεν θα το αγόραζε και θα είχε μείνει στο ενοίκιο.
Και αν δεν είχε δανείσει αυτά τα λεφτά η τράπεζα στον φίλο μου τον Χρήστο, δεν θα είχε αγοράσει αυτό το ακίνητο, δεν θα είχαν πάει στον ουρανό οι τιμές των ακινήτων, δεν δεν θα είχαν χαθεί τα λεφτά των μετόχων και η τράπεζα σήμερα και δεν θα χρειαζόταν ανακεφαλαιοποίηση κτλ κτλ κτλ.
Τώρα αν υποθέσουμε ότι ο φίλος μου ο Χρήστος είχε τα 90.000 να αγοράσει αυτό ακίνητο, τι θα είχε γίνει σήμερα; Κατ΄ αρχάς θα είχε κίνητρο να πληρώσει. Η δόση του θα ήταν μικρότερη και το πιθανότερο είναι να μπορούσε να πληρώσει. Αλλά ακόμα και αν δεν μπορούσε, θα είχε αποπληρώσει έστω 5.000 ευρώ σε κεφάλαιο και σήμερα θα χρωστούσε 155.000 αντί 250.000. Που επίσης σημαίνει, ακόμα και αν η τράπεζα έβγαζε σήμερα το ακίνητο στον πλειστηριασμό, η χασούρα θα είχε περιοριστεί στις 30.000 και όχι στις 125.000 που είναι σήμερα.
Άρα μην μου κάνετε ορισμένοι μαθήματα περί ηθικής, διότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανηθικότητα από τα δάνεια τύπου full recourse (ολικής και απεριόριστης ευθύνης), που καταπατούν όλους τους νόμους και την λογική και της αγοράς, στο όνομα του να προστατέψουμε τάχα το τραπεζικό σύστημα και στο όνομα τάχα ότι είναι ανήθικο του να μην πληρώνει κανείς τα χρέη του.
Διότι όταν το σύστημα είναι ανήθικο εξ ορισμού και όλοι κάνουν party με OPM (τα λεφτά των άλλων) και κανένας δεν λέει τίποτα και κανένας δεν κάνει τίποτα, δεν μπορείς να έρθεις ξαφνικά και να θέσεις ζητήματα ηθικής.
Και όσοι σήμερα εγείρουν ζητήματα ηθικής, θα πρέπει να είναι οι πρώτοι που θα απολυθούν ή θα χάσουν τις καρέκλες τους, διότι είναι οι ίδιοι που έχουν το φταίξιμο για την τωρινή κατάσταση.
Διότι όταν το σύστημα εξ ορισμού είναι διεφθαρμένο και ανήθικο, σπέρνεις πιστώσεις και θερίζεις προβληματικά πάγια.
Του Γιώργου Καισάριου
Πηγή: capital.gr
